Zemun - Grad u gradu (II deo)

Submitted by Давид Филиповић on 11/11/2013 - 20:04

Pogled na Zemun sa Ćukovca

 

Kuća porodice Karamata

Sledeća stanica u lutanju kroz Zemun je neizostavna Karamatina kuća, koja se nalazi u istoimenoj ulici, na adresi Karamatina 17. Kuća, kao i ulica kojoj pripada, dobila je naziv po čuvenoj zemunskoj porodici Karamata, koja u njoj i danas živi. Izgrađena je u stilu poznog baroka 1764. godine od strane zemunskog trgovca Kuzmana Jovanovića, a osam godina kasnije je kupuje Dimitrije, rodonačelnik porodice Karamata, zajedno sa svojim bratom Anastasom. Dimitrijev sin, Jovan, doziđuje kuću 1827. godine, dodaje joj još jedan sprat, i uređuje fasadu u klasicističkom stilu. Značaj ove građevine se ogleda u tome da je u njoj 1788. godine odseo lično austrijski car Jozef II, i tu pravio planove za dalje borbe protiv Turaka u austro-turskom ratu. U njegovu čast, na tavanci salonske sobe je izrađen reljef dvoglavog orla u drvetu, koji predstavlja austrijski carski grb, a koji se očuvao do današnjih dana. Od drugih znamenitih ličnosti valja pomenuti i patrijarha Josifa Rajačića, koji u njoj boravi za vreme Srpskog pokreta 1848. godine, i tom prilikom Atanasije Karamata, sin Jovanov, biva postavljen za „kasira” novoosnovane Srpske Vojvodine, a što bi danas odgovaralo funkciji ministra finansija. Zatim, u više navrata je u kući odsedao i Vuk Karadžić zajedno sa ćerkom Minom, dok su čekali dozvolu za prelazak u Beograd. Pored ovih znamenitih ličnosti, porodica Karamata je takođe dala veliki broj profesora, oficira, akademika i naučnika, a zbog velike istorijske i umetničke vrednosti cela kuća je zajedno sa porodičnim portretima 1950. godine stavljena pod zaštitu države, kao kulturno dobro od velikog značaja.

Karamatina kuća

 

Livnica „Pantelić”

Nedaleko od Karamatine kuće, na uglu Gajeve i Dositejeve, smestila se livnica „Pantelić”. Nekada čuvena bravarska radionica, livnica zvona, a kasnije i radionica za izradu toranjskih satova, osnovana je 1854. godine od strane Đorđa Pantelića u trošnoj prizemnoj kući, na mestu današnje livnice. U početku, radionica je bila poznata kao „šloseraj”, u kojoj su se izrađivali najprostiji predmeti od kovanog gvožđa koji su se koristili za svakodnevnu upotrebu, kao što su brave i ključevi, ograde za terasu i dvorište, šporeti i peći. Uspon ove male radionice počinje 1870. godine, kada se iz Beča vraća Đorđev sin, Pavle Pantelić, i kako to već biva, dolazi do modernizovanja procesa proizvodnje. Delatnost radionice se proširuje na izradu toranjskih satova, koji krase mnogobrojne znamenite građevine, kako Beograda i Srbije, tako i mesta do samih granica tadašnje austrougarske monarhije. Neke od tih su: toranj Saborne crkve, Narodnog pozorišta, Hariševe kapele, Uprave fondova (danas zgrada Narodnog muzeja), Krsmanovićeve kuće i još mnogih drugih. Paralelno sa izradom satova, radionica prelazi i na livenje školskih, crkvenih i sudskih zvona, koje će kasnije postati i osnovna delatnost radionice.

Zbog sve većih porudžbina, radionica se 1926. godine nadograđuje prema planovima zemunskog graditelja, Josifa Marksa, i dobija današnji izgled. Fasada je izrađena u duhu istoricizma, dok se na zasečenom uglu zgrade mogu primetiti i ukrasni elementi sa dozom neobaroka. Livnica „Pantelić” je doprinela velikom razvoju zanastva u Zemunu, a takođe je aktivno učestvovala i na privredni razvoj ovog dela grada, uvodeći u njega mnoge novitete. Poslednji vlasnik, Toma Pantelić, stavlja katanac na radionicu 1968. godine, a deset godina nakon toga, vlasništvo nad livnicom preuzima Zavod za zaštitu spomenika kulture grada. Danas se livnica nalazi u jako lošem stanju, polupanih prozora i ispisanih zidova i odavno ne liči na nekada čuvenu radionicu. Srećom, postoje ingerencije da joj se vrati stari sjaj, i da se pretvori u muzej starih zanata, koji bi promovisao kulturno nasleđe Zemuna i celog grada.

Livnica „Pantelić”

 

Carinarnica

Nešto dalje od livnice, u Zmaj Jovinoj ulici, broj 26, nalazi se zgrada stare Carinarnice. Izgrađena 1781. godine, na mestu stare zgrade koja je imala sličnu namenu, i predstavlja jednu od najvećih građevina starog jezgra Zemuna. Oblikovana je u stilu klasicizma, sa baroknim elementima u svodovima koji se nalaze u prizemlju. Njen značaj počinje da raste od 1871. godine, kada je nosila naziv „Kraljevski carinski ured u Zemunu”, a takođe je bila od velikog značaja za vreme carinskog rata, 1906. godine. Posle Drugog svetskog rata, Carinarnica menja namenu i postaje privredno-stambeni objekat, a danas se u njoj nalazi i restoran.

Carinarnica

 

Kapetanija

Preko puta Carinarnice, na Keju oslobođenja 8, podignuta je 1908. godine pristanišna zgrada austrijske brodske kompanije DDSG, poznatija kao Stara Kapetanija. Oblikovana je u duhu postsecesije, a izgradio ju je bečki arhitekta, Remel. Korišćena je kao parobrodska putnička stanica do kraja Drugog svetskog rata, kada menja namenu i biva delimično rekonstruisana. Danas se u njoj nalazi Umetnička galerija „Stara Kapetanija” sa stalnom postavkom, a pored nje se nalazi i ugostiteljski objekat.

Kapetanija

 

I deo - http://punjenipaprikas.com/zemun-grad-u-gradu-i-deo

III deo - http://punjenipaprikas.com/zemun-grad-u-gradu-iii-deo 

 

 

Napomena: 
Nijedan deo teksta ne sme biti reprodukovan bez prethodnog odobrenja autora ili redakcije portala. Nećemo objavljivati uvredljive, nepristojne i netolerantne komentare.
Podeli: