Kuća porodice Karamata
Sledeća stanica u lutanju kroz Zemun je neizostavna Karamatina kuća, koja se nalazi u istoimenoj ulici, na adresi Karamatina 17. Kuća, kao i ulica kojoj pripada, dobila je naziv po čuvenoj zemunskoj porodici Karamata, koja u njoj i danas živi. Izgrađena je u stilu poznog baroka 1764. godine od strane zemunskog trgovca Kuzmana Jovanovića, a osam godina kasnije je kupuje Dimitrije, rodonačelnik porodice Karamata, zajedno sa svojim bratom Anastasom. Dimitrijev sin, Jovan, doziđuje kuću 1827. godine, dodaje joj još jedan sprat, i uređuje fasadu u klasicističkom stilu. Značaj ove građevine se ogleda u tome da je u njoj 1788. godine odseo lično austrijski car Jozef II, i tu pravio planove za dalje borbe protiv Turaka u austro-turskom ratu. U njegovu čast, na tavanci salonske sobe je izrađen reljef dvoglavog orla u drvetu, koji predstavlja austrijski carski grb, a koji se očuvao do današnjih dana. Od drugih znamenitih ličnosti valja pomenuti i patrijarha Josifa Rajačića, koji u njoj boravi za vreme Srpskog pokreta 1848. godine, i tom prilikom Atanasije Karamata, sin Jovanov, biva postavljen za „kasira” novoosnovane Srpske Vojvodine, a što bi danas odgovaralo funkciji ministra finansija. Zatim, u više navrata je u kući odsedao i Vuk Karadžić zajedno sa ćerkom Minom, dok su čekali dozvolu za prelazak u Beograd. Pored ovih znamenitih ličnosti, porodica Karamata je takođe dala veliki broj profesora, oficira, akademika i naučnika, a zbog velike istorijske i umetničke vrednosti cela kuća je zajedno sa porodičnim portretima 1950. godine stavljena pod zaštitu države, kao kulturno dobro od velikog značaja.
Livnica „Pantelić”
Nedaleko od Karamatine kuće, na uglu Gajeve i Dositejeve, smestila se livnica „Pantelić”. Nekada čuvena bravarska radionica, livnica zvona, a kasnije i radionica za izradu toranjskih satova, osnovana je 1854. godine od strane Đorđa Pantelića u trošnoj prizemnoj kući, na mestu današnje livnice. U početku, radionica je bila poznata kao „šloseraj”, u kojoj su se izrađivali najprostiji predmeti od kovanog gvožđa koji su se koristili za svakodnevnu upotrebu, kao što su brave i ključevi, ograde za terasu i dvorište, šporeti i peći. Uspon ove male radionice počinje 1870. godine, kada se iz Beča vraća Đorđev sin, Pavle Pantelić, i kako to već biva, dolazi do modernizovanja procesa proizvodnje. Delatnost radionice se proširuje na izradu toranjskih satova, koji krase mnogobrojne znamenite građevine, kako Beograda i Srbije, tako i mesta do samih granica tadašnje austrougarske monarhije. Neke od tih su: toranj Saborne crkve, Narodnog pozorišta, Hariševe kapele, Uprave fondova (danas zgrada Narodnog muzeja), Krsmanovićeve kuće i još mnogih drugih. Paralelno sa izradom satova, radionica prelazi i na livenje školskih, crkvenih i sudskih zvona, koje će kasnije postati i osnovna delatnost radionice.
Zbog sve većih porudžbina, radionica se 1926. godine nadograđuje prema planovima zemunskog graditelja, Josifa Marksa, i dobija današnji izgled. Fasada je izrađena u duhu istoricizma, dok se na zasečenom uglu zgrade mogu primetiti i ukrasni elementi sa dozom neobaroka. Livnica „Pantelić” je doprinela velikom razvoju zanastva u Zemunu, a takođe je aktivno učestvovala i na privredni razvoj ovog dela grada, uvodeći u njega mnoge novitete. Poslednji vlasnik, Toma Pantelić, stavlja katanac na radionicu 1968. godine, a deset godina nakon toga, vlasništvo nad livnicom preuzima Zavod za zaštitu spomenika kulture grada. Danas se livnica nalazi u jako lošem stanju, polupanih prozora i ispisanih zidova i odavno ne liči na nekada čuvenu radionicu. Srećom, postoje ingerencije da joj se vrati stari sjaj, i da se pretvori u muzej starih zanata, koji bi promovisao kulturno nasleđe Zemuna i celog grada.
Carinarnica
Nešto dalje od livnice, u Zmaj Jovinoj ulici, broj 26, nalazi se zgrada stare Carinarnice. Izgrađena 1781. godine, na mestu stare zgrade koja je imala sličnu namenu, i predstavlja jednu od najvećih građevina starog jezgra Zemuna. Oblikovana je u stilu klasicizma, sa baroknim elementima u svodovima koji se nalaze u prizemlju. Njen značaj počinje da raste od 1871. godine, kada je nosila naziv „Kraljevski carinski ured u Zemunu”, a takođe je bila od velikog značaja za vreme carinskog rata, 1906. godine. Posle Drugog svetskog rata, Carinarnica menja namenu i postaje privredno-stambeni objekat, a danas se u njoj nalazi i restoran.
Kapetanija
Preko puta Carinarnice, na Keju oslobođenja 8, podignuta je 1908. godine pristanišna zgrada austrijske brodske kompanije DDSG, poznatija kao Stara Kapetanija. Oblikovana je u duhu postsecesije, a izgradio ju je bečki arhitekta, Remel. Korišćena je kao parobrodska putnička stanica do kraja Drugog svetskog rata, kada menja namenu i biva delimično rekonstruisana. Danas se u njoj nalazi Umetnička galerija „Stara Kapetanija” sa stalnom postavkom, a pored nje se nalazi i ugostiteljski objekat.
I deo - http://punjenipaprikas.com/zemun-grad-u-gradu-i-deo
III deo - http://punjenipaprikas.com/zemun-grad-u-gradu-iii-deo
