Bombardovanje Beograda: 6. april 1941.

Submitted by Aleksandar Mili... on 06/04/2015 - 15:30

Vazdušni napad na Beograd 1941. godine imao je prvenstveno političko-teroristički karakter i nije imao ništa zajedničko sa ratom. To bombardovanje iz vazduha bilo je stvar Hitlerove sujete, njegove lične osvete.

Pol Ludvig Evald fon Klajst, nemački feldmaršal

 

Beograd, prestonica Srbije, najčešće je bombardovan i uništavan grad u Evropi. Mnogo je puta kroz istoriju Beograd preživljavao teške trenutke. Ipak, najteži momenti po grad dogodili su se u XX veku.

Drugi svetski rat je bio u punom jeku, Evropa i ceo svet su goreli; ipak, Jugoslavija je bila izuzeta od ratnih dejstava. Naravno, bilo je jasno da je samo pitanje trenutka kada će i Kraljevina biti zahvaćena ratnim vihorom. Fašistička Nemačka je uputila ponudu Jugoslaviji o pristupanju Trojnom paktu (Nemačka, Italija, Japan). Vlada Kraljevine Jugoslavije na čijem su čelu bili Dragiša Cvetković i Vladko Maček potpisala je u Beču, 25. marta 1941. godine, Protokol o pristupanju Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu. Naravno, ovakav stav Jugoslavije nije odgovarao protivnicima Nemačke, pre svega Velikoj Britaniji koja je bila pod ogromnim udarima nemačkog Rajha. Logično razmišljanje bilo je da je neophodno u Evropi otvoriti još jedan front kako bi se koncentracija napada na Ujedinjeno Kraljevstvo bar neko vreme smanjila.

Vlada Velike Britanije je imala svoje saveznike u Beogradu i u saradnji sa njima organizovala vojni prevrat koji se desio 27. marta 1941. godine. Prevrat su izvršili visoki oficiri jugoslovenske vojske pod komandom brigadnog generala vojnog vazduhoplovstva Borivoja Mirkovića. Pučisti su sa vlasti svrgnuli tročlano kraljevsko namesništvo kneza Pavla Karađorđevića, dr Radenka Stankovića i dr Ive Perovića. Naravno, oborena je i vlada Cvetković–Maček, čime je Protokol o pristupanju Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu poništen. Vlast je predata maloletnom Petru II Karađorđeviću. Na čelo nove Vlade je postavljen komandant vazduhoplovstva Dušan Simović, a za potpredsednika je imenovan akademik Slobodan Jovanović.

Ceo proces vojnog puča su pratile i masovne demonstracije u Beogradu. Uzvikivale su se parole „Bolje rat, nego pakt” i „Bolje grob, nego rob”. Ostalo je zapisano da je Beograd tada izgledao kao košnica.

Adolf Hitler je u neverici gledao slike iz Beograda. Neverica je vrlo brzo prerasla u nezapamćeni bes, pre svega prema Srbiji i srpskom narodu. Istog dana kada je izvršen vojni puč i kada je u Berlin stigla informacija o istupanju Jugoslavije iz Trojnog pakta, Firer je sve svoje raspoložive snage usmerio ka jednom cilju – potpunom uništenju Jugoslavije, pre svega Beograda. Operacija uništenja Beograda je u istorijskim spisima poznata pod imenom „Strašni sud” (nem. Strafgericht). Tog sudbonosnog 27. marta 1941. godine, Adolf Hitler je potpisao Direktivu broj 25 u kojoj je pisalo: „Nameravavam da upadnem u Jugoslaviju snažnim prodorima iz područja Rijeke, Sofije sa opštim pravcem ka Beogradu i dalje ka jugu sa ciljem da se jugoslovenskoj vojsci zada odlučujući poraz, kao i da se južni deo Jugoslavije odseče od ostalog dela zemlje i pretvori u bazu za dalje operacije nemačko-italijanskih snaga protiv Grčke. Posebno naređujem: da čim se završi koncentracija snaga i čim to dozvole meteorološki uslovi, sva jugoslovenska površinska postrojenja kao i sam Beograd moraju biti uništeni neprekidnim dnevnim i noćnim vazdušnim napadima.“

 

Bombardovanje Beograda je povereno 4. vazdušnoj floti pod komandom pukovnika Aleksandra Lera. Vlada Jugoslavije je proglasila Beograd „otvorenim gradom” pokušavajući da na taj način spreči ratna dejstva. Međutim, bez objave rata, 6. aprila 1941. godine u 6.30 č, Treći Rajh je napao Kraljevinu Jugoslaviju. Beograd je bombardovan 6, 7, 11. i 12. aprila. Konkretno 6. aprila je na Beograd iz Beča, Graca i Arada krenulo 234 bombardera i 120 lovaca. Iz Beča su avioni poleteli sa tri aerodroma – Cvolfašing, Viner Nojštat, Aspang. Malo je reći, da je jugoslovenska armija bila potpuno nespremna za ovakav scenario. Na prestonicu Jugoslavije je izručeno 440 tona zapaljivih bombi. U bombardovanju Beograda je poginulo 2274 lica. Broj ranjenih je bio nekoliko puta veći. Do temelja je srušeno 627 zgrada, veoma oštećena 1601 zgrada, dok je delimično oštećeno 6829, uključujući deo Starog dvora. Teško je oštećena Vaznesenjska crkva u kojoj je bilo mnogo vernika, ali i palata Albanija, kao i Terazije. Najznačajniji objekat koji je stradao tog 6. aprila jeste Narodna biblioteka Srbije koja je sravnjena sa zemljom. Kraljevina Jugoslavija je kapitulirala 17. aprila 1941. godine.

 

Herojski otpor vazdušnim snagama Luftvafe fašističke Nemačke pružili su Šesti lovački puk i jedinice protivvazdušne odbrane Vazdušne zone Beograd. Prema različitim izvorima Šesti lovački puk je 6. i 7. aprila oborio između 42 i 48 aviona neprijateljskih snaga. U knjizi „Plamen nad Beogradom” potpukovnik Kostić navodi 42 oborena aviona, dok se za 19 to nije moglo utvrditi. Petar Bosnić u knjizi „Naše nebo aprila 1941.” navodi 47 oborenih nemačkih aviona. Činjenica da se Šesti puk suprotstavio mnogostruko nadmoćnijem neprijatelju okarakterisana je kao zadivljujuć i neverovatno hrabar čin. U prva dva dana sukoba poginulo je 11 naših pilota. Njih 10 je bilo iz Šestog lovačkog puka, dok je kapetan Živica Mitrović bio iz 31. grupe Drugog vazduhoplovnog puka. Ranjeno je 9 pilota, šestorica teško, a trojica lakše. Tokom Šestoaprilskog rata poginulo je 135 jugoslovenskih letača i 600 neletača. Imena onih koji su poginuli u herojskoj odbrani Beograda biće zauvek upisana u srcima i sećanjima srpskog naroda. Posebno će biti zapamćeno 11 pilota Šestog lovačkog puka:

  1. Miloš Žunić, poginuo 6. aprila kod Pančeva
  2. Miho Klavora, poginuo 7. aprila kod manastira Krušedol
  3. Karlo Štrbenk, poginuo 6. aprila kod Glogonjskog rita
  4. Dobrica Novaković, poginuo 6. aprila kod Beograda
  5. Dušan Borčić, poginuo 6. aprila – pao u Sarajevsku ulicu
  6. Živica Mitrović, poginuo 6. aprila kod Šida
  7. Vladimir Gorup, poginuo 7. aprila
  8. Branislav Todorović, poginuo 7. aprila
  9. Jovan Kapešić, poginuo 7. aprila kod Beške
  10. Milivoje Bošković, poginuo 7. aprila kod Kovilja
  11. Milutin Petrov, poginuo 7. aprila na ušću Tise u Dunav

 

Svako se za nešto rodi, a mi smo se rodili za pilote – imali smo sve potrebno, odvažnost, borbenost, spremnost i bili smo vitezovi.

 Đorđe Stojanović, pilot vazduhoplovstva Kraljevine Jugoslavije

 

 

Napomena: 
Nijedan deo teksta ne sme biti reprodukovan bez prethodnog odobrenja autora ili redakcije portala. Nećemo objavljivati uvredljive, nepristojne i netolerantne komentare.
Podeli: 

Comments

Submitted by Svedok (not verified) on 06/04/2021 - 17:45
Nemacki napad na Jugoslaviju 6 aprila 1941, je bio direktna posledica vojnog puca 27 marta, koga su izveli srpski oficiri, nesvesni da u sukobu sa Hitlerom, nemamo nikakvog izgleda. Svi oni su pobegli u inostranstvo i tamo ostali celo vreme rata. Umesto da krene na Rusiju, Hitler - besan sto je izigran ugovor - razbio je Jugoslaviju, odveo u ropstvo nasu vojsku i policiju (oko 200 000 uglavnom srpskih vojnika i oficira) i omogucio nesmetan povratak ustasa iz Italije i formiranje NDH.